تالابهای آلاگل، آلماگل، آجیگل و گمیشان از مجموعه تالابهای بینالمللی کشور در دشت ترکمن صحرا و در نزدیک مرز ایران و ترکمنستان از مناطق مهم دیدنی استان گلستان است که سالانه طبیعتگردان و گردشگران زیادی را به خود جذب میکند.
این گنجینههای ارزشمند که نقش موثری در حفظ محیط زیست، اقتصاد مردم بومی و گردشگری منطقه داشته و دارند، متأسفانه در برخی سالها با خشکی دست و پنجه نرم میکنند. تغییر رژیم آبی رودخانه اترک به عنوان تنها منبع تغذیه این تالابها و ساخت سد در استانهای همجوار، حیات این اکوسیستم منحصر به فرد را در معرض تهدید قرار داده است.
مجموعه تالابهای آلماگل، آجیگل و آلاگل سه تالاب بین المللی در شمال گنبدکاووس و با وسعت سه هزار و ۲۷ هکتار، محل زمستان گذرانی پرندگان آبزی و کنارآبزی هستند که از شمال سیبری به این تالابها مهاجرت میکنند.
این مجموعه به عنوان تالابهای حلقهای در سال ۱۳۵۰ در فهرست کنواسیون تحقیقات بینالمللی پرندگان آبزی و مهاجر (کنوانسیون رامسر) به ثبت رسیده است.
تالاب آلاگل به عنوان بزرگترین دریاچه استان گلستان و یک تالاب آب شور بوده که در کنار شهر اینچه برون واقع است. آلاگل ۲۵ کیلومتر مربع مساحت دارد و یک دریاچه آب شور است و برای همین پرورش ماهیان آب شورزی دریای خزر به ویژه ماهی سفید و کپور در پایین دست این تالاب رونق زیادی دارد.
به دلیل رعایت نکردن حقابههای این تالاب و بروز خشکسالی در استان بخش زیادی از این تالاب خشک شده است. این سه تالاب به رژیم آبی رودخانه اترک و سر ریزهای آن و در فصل بهار و پاییز به سیلابها وابسته است و در صورت ایجاد خلل و کوتاهی در روند آبرسانی، حیات آنها با خطر مواجه میشود.
آن گونه که مردم منطقه میگویند از ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار وسعت این تالاب حدود یک هزار و ۵۰۰ هکتار آن خشک شده و عمق آب در دیگر نقاط به کمترین حد خود رسیده است.
مردم بومی میگویند بیشتر از ۴۰ روز است که آب تالاب برای مزارع پرورش ماهی رهاسازی میشود و هر روز هم بر خشکی تالاب اضافه میشود.
اما مدیر بهرهبرداری و نگهداری از تأسیسات آبی شرکت آب منطقهای استان میگوید حدود نیمی از مخزن تالاب آب دارد.
طبق اعلام این شرکت ۵۸ درصد مخزن تالاب سد آلاگل معادل ۳۲ میلیون مترمکعب، آب دارد در حالی که حقابه زیستی آن ۶ میلیون و ۲۰۰ هزار مترمکعب است.
شعبان رسولی معتقد است رهاسازی قسمتی از آب تالاب سد آلاگل برای مصارف آبزیپروری و مزارع کشاورزی پایین دست آن مشکلی برای تالاب ایجاد نمیکند و حقابه زیست محیطی آن نیز محفوظ است.
به گفته وی از ابتدای امسال تاکنون ۸۵ درصد مزارع پرورش ماهی محدوده پایین دست آلاگل آبگیری شدند و ۱۵درصد باقی مانده نیز با رهاسازی یک تا ۲ میلیون مترمکعب آب در روزهای آینده آبگیری خواهند شد.
شرکت آب منطقهای استان اعلام کرده مقدار رهاسازی آب از تالاب آلاگل و یا سایر منابع آبی برای مصارف کشاورزی و آبزیپروری در جلسات متعدد کارگروه توزیع آب سدهای استان گلستان و با هماهنگی ادارات جهاد کشاورزی، حفاظت محیط زیست، تعاون روستایی و شیلات و بخشداریها انجام میشود.
اظهارات مدیر بهرهبرداری و نگهداری از تأسیسات آبی استان با آنچه مردم منطقه میگویند در تناقض بوده و خشکی بیش از نیمی از این تالاب گواه صحبتهای بومیان منطقه است.
با توجه به کاهش شدید بارشها در استان و افزایش یک و نیم تا دو درجهای دمای هوا در تابستان امسال، ادانه این روند ممکن است تالاب بینالمللی آلاگل را خشک و وارد لیست قرمز کند/تسنیم