ارکین نیوز:اینچه برون منطقه ای مرزی و بیابانی در حوزه شهرستان گنبدکاووس که تا سالیانی نه چندان دور در گذشته بویی از توسعه نبرده بود، با طرح ها و برنامه هایی که در دولت تدبیر و امید برای آن ریخته شده، امیدوار به آینده ای درخشان برای توسعه و شکوفایی اقتصادی است.

اینچه برون مرکز بخش مرزی و محروم داشلی برون شهرستان گنبدکاووس است و روستاهای این بخش که عمدتا در امتداد رودخانه اترک و نوار مرزی ایران و ترکمنستان پراکنده اند، به رغم استقرار گمرک در افزون بر دو دهه گذشته در آن و ایجاد بازراچه مرزی که بخشی از مردم این منطقه مرزی و محروم را به کسب وکار مشغول کرده است، در سایه کم توجهی هایی که در ادوار گذشته به این منطقه شده است، هنوز هم ازمناطق بسیار محروم و کمتر توسعه یافته کشور و گلستان به شمار می رود.
منطقه مرزی داشلی ‌برون شهرستان گنبدکاووس که با ۳۸۰۰ کیلومتر مربع وسعت (معادل یک ششم وسعت گلستان)، بزرگترین بخش این استان است، براساس سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰، پنج هزار و ۲۶۹ خانوار با ۲۱ هزارو ۹۱۶ نفر جمعیت دارد که در یک نقطه شهری به نام اینچه برون و ۳۸ روستا و نقطه جمعیتی سکونت دارند و حدود ۸۰ کیلومتر از مرکز شهرستان گنبدکاوس فاصله دارد.
منطقه داشلی برون با مردمانی از جنس سخت کوشی و مهمان نوازی که شهره قوم ترکمن است، از دیرباز، زیر آفتاب سوزان و اراضی کم بازده خشک، بیابانی و نیمه بیابانی با بارش کمتر از ۲۰۰ میلی متر در سال، به حرفه کشاورزی و دامپروری مشغول هستند.
بارش های اندک دراین خطه از ایران اسلامی که درسال های اخیر روند نزولی به خود گرفته و پدیده خشکسالی را برای این مردم این دیار به همراه آورده، بتدریج زمینه ساز بیکاری و مهاجرت مردم را از این نواحی فراهم کرده است.
اگرچه راه اندازی گمرک اینچه برون در ۲۴ سال قبل و راه اندازی بازارچه مرزی حدود یک دهه قبل بخشی از مردم و جوانان این خطه از ایران اسلامی را به سمت تجارت چمدانی با کشور همسایه (ترکمنستان) هدایت نمود اما بازار کسب و کار دراین منطقه از رونق خوبی برخوردار نبود.
با این حال طی چند سال اخیر و با روی کار آمدن دولت یازدهم، تصویب برخی طرح های مهم زیرساختی و اقتصادی برای این منطقه، روح امید را برای توسعه و آینده ای روشن در دل مردم این دیار زنده کرد.

*** گمرگ اینچه برون:
گمرک اینچه برون در مرز ایران و ترکمنستان و دربخش داشلی برون شهرستان گنبدکاووس واقع است که گاهی به آن مرز پُل هم گفته می شود و یک نقطه مهم اتصال و آمد و شد مرزی بین ایران و ترکمنستان است که در سال ۱۳۷۱ فعال شد و با استقرار گمرک و برقرار شدن ارتباط زمینی با کشورهای آسیای میانه تا حدودی رونق تجاری به خود گرفت.
اینچه برون هم اینک تنها گمرک زمینی و ریلی گلستان است که در فاصله ۸۰ کیلومتری شمال مرکز شهرستان ۳۶۰ هزار نفری گنبدکاووس قرار دارد.
گمرگ اینچه برون همچنین به عنوان دروازه ورود به کشورهای آسیای مرکزی و در ادامه به کشور چین و سایر کشورهای شرق آسیا مطرح است که مجموعه این کشورها، فرصت مناسبی را برای توسعه تجارت با آنان از طریق این نقطه مرزی فراهم کرده است.
از حدود یک دهه گذشته تاکنون چهار طرح بزرگ و زیربنایی برای توسعه گمرگ اینچه برون پیش بینی شد که تصویب و اجرای کامل آنها نقش مهمی درتوسعه اقتصادی منطقه و ایجاد اشتغال برای جوانان خواهد داشت.

*** طرح های زیربنایی گمرگ و منطقه اینچه برون:

الف) منطقه ویژه اقتصادی اترک:
این طرح مهم اقتصادی در فروردین ۱۳۸۸ ازسوی مجلس شورای اسلامی با مساحتی بین یک تا دو هزار هکتار در منطقه شمال استان گلستان موسوم به منطقه اترک به تصویب رسید و حتی برخی زیرساخت های آن درمرحله نخست به مساحت ۲۵۰ هکتار اجرایی شد اما به دلائل نامشخص ادامه کار رها شد که به گفته کارشناسان با رها شدن این طرح مهم زیربنایی چندین هزار فرصت شغلی از دست رفت.
گفته می شود برای عملیات اجرایی، قطعه بندی اراضی و ایجاد برخی زیرساخت ها دراین منطقه اقتصادی تاکنون ۸۰ میلیارد ریال هزینه شده است.
به گفته رحمن محمدزاده مدیرعامل قبلی شرکت شهرک های صنعتی استان گلستان در صورتی که این طرح اقتصادی اجرایی و واحدهای صنعتی مختلف درآن راه اندازی شود برای حدود ۱۰ هزار نفر ایجاد شغل می شود ضمن اینکه قطعات این منطقه ویژه اقتصادی نیز آماده واگذاری به سرمایه گذاران است.

ب) راه آهن ترانزیتی ایران – ترکمنستان – قزاقستان:
این طرح مهم زیرساختی در منطقه گمرگ اینچه برون که بخشی از عملیات اجرایی آن در دولت قبل آغاز اما تکمیل و بهره برداری از آن در ۱۲ آذر ماه ۱۳۹۳ با حضور روسای جمهوری سه کشور انجام شد، نقش مهمی در ترانزیت کالا بین سه کشور برعهده دارد.
طول این خط آهن که عنوان کریدور شرقی دریای خزر را به خود گرفته، حدود ۹۰۸ کیلومتر است که ۱۲۰ کیلومتر آن در قزاقستان، ۷۰۰ کیلومتر در ترکمنستان و ۸۸ کیلومتر در ایران احداث شده است، این خط ریلی کشورهای CIS و جنوب شرقی آسیا را به اروپا و نیز به خلیج فارس متصل می‌ کند.
ظرفیت حمل بار و ترانزیت کالا از این خط ریلی در افق ۱۴۱۴ حدود ۳۶ میلیون تن بار درسال پیش بینی شده است که درمرحله نخست (کوتاه مدت) حدود سه میلون تن، درمرحله دوم (میان مدت) به ۱۰ میلیون تن و مرحله سوم (بلند مدت افق ۱۴۱۴) به ۳۶ میلیون تن خواهد رسید.
مدیرکل راه آهن شمالشرق ۲ استان گلستان، درخصوص آخرین اقدامات انجام شده درحوزه راه آهن اینچه برون (ایران – ترکمنستان – قزاقستان) به خبرنگار ایرنا گفت: براساس تفاهم نامه انجام شده بین مدیرعامل راه آهن جمهوری اسلامی با استاندار گلستان مقدار ۱۲۵۰ هکتار از اراضی اینچه برون به راه آهن در دو مرحله واگذار می گردد.
محمدرضا قربانی افزود: در مرحله اول مقدار ۴۲۶ هکتار برای بخش حاکمیتی و ۳۰۸ هکتار برای بخش سرمایه گذاری و درمرحله دوم ۵۱۶ هکتار برای احداث پایانه نفتی و کانتینر یارد در نظر گرفته شده است.
وی گفت: راه آهن جمهوری اسلامی دربخش تاسیسات حاکمیتی، نسبت به احداث خطوط ایستگاهی، خطوط دپوی لوکوموتیو، بازدید واگن، تعویض بوژی، خطوط نرمال و عریض، خطوط شانتینگ یارد درمجموع ۱۴۶ کیلومتر خط آهن احداث می کند.
قربانی اضافه کرد: دربخش سرمایه گذاری نیز راه آهن جمهوری اسلامی با آماده نمودن زیرساخت ها و احداث ۱۸۰ کیلومتر خط عریض و نرمال، بسترهای لازم را برای ورود سرمایه گذاران و شرکت های داخلی و خارجی جهت احداث انبارهای عمومی، سیلو، پایانه نفتی و پایانه کانتینری فراهم کرده است.
وی، به کوتاه تر بودن مسیر راه آهن شرقی دریای خرز (ایران – ترکمنستان – قزاقستان) به طول ۴۰۰ کیلومتر اشاره کرد و یادآور شد: این ویژگی علاوه بر کاهش هزینه های حمل و نقل، زودتر از دیگر مسیرها، بار کشورهای آسیای میانه و چین را به اروپا می رساند.
مدیرکل راه آهن شمالشرق ۲ همچنین اظهار داشت: با توجه به برنامه ریزی های انجام شده، تعداد واگن تعویض بوژی شده در افق ۱۴۱۴ در منطقه اینچه برون به ۵۷۵ دستگاه واگن در روز می رسد که جهت انجام عملیات، نیاز به احداث ۱۰ خط تعویض بوژی و تعداد ۱۱ هزار دستگاه بوژی می باشد.
قربانی گفت: براساس پیش بینی های انجام شده درافق ۱۴۱۴، میزان ۳۶ میلیون تن بار از این خط آهن به صورت ترانزیت، واردات و صادرات کالا صورت می گیرد که برای ایجاد و تکمیل زیرساخت های مناسب و برقی کردن خطوط، قراردادی با شرکت RZD روسیه به مبلغ ۱،۲ میلیارد یورو منعقد شده است.
مدیرکل راه آهن شمال شرق ۲ همچنین از آمادگی همکاری و سرمایه گذاری شرکت های روسی در تامین واگن یخچال دار برای صادرات محصول های زراعی و ایجاد بندرخشک اینچه برون با استان گلستان خبر داد.
قربانی گفت: در نشستی که مسئولان این اداره کل با هیاتی از روسیه در گرگان داشتند، هیات روسی آمادگی خود را برای مشارکت در سرمایه گذاری و تامین واگن یخچال دار برای صادرات محصول های زراعی و مواد غذایی استان گلستان از پایانه ریلی اینچه برون به روسیه و کشورهای آسیای میانه اعلام کرد.
وی با اشاره به عبور کریدور ریلی ایران – ترکمنستان – قزاقستان از این استان، افزود: پایانه مرزی اینچه برون و خطوط راه آهن شمال شرق ۲ از مهمترین بخش های شبکه ریلی کشور به شمار می رود که از لحاظ مسافت نسبت به کریدورهای موجود در کشور برای حمل و نقل و انتقال بار به کشورهای شمالی و CIS، روسیه و حتی آب های آزاد و کشورهای اروپایی کوتاه تر و ارزان تر است.
قربانی اضافه کرد: آغاز عملیات اجرایی بندرخشک اینچه برون در ماه گذشته، بستر لازم و مناسب برای سرمایه گذاران، تجار و بازرگانان و شرکت های تجاری فراهم کرده است و آنان می توانند با استفاده از مزیت های مثبت خطوط ریلی این حوزه، کالا و محصول خود را با هزینه کم، امنیت و حجم بالا از هر نقطه کشور به ویژه از جنوب و بندرعباس به کشورهای شمالی صادر و حمل کنند.

ج) منطقه آزاد تجاری اینچه برون:
این طرح که در جریان سفر استانی رئیس جمهوری و هیات دولت یازدهم در آذرماه ۹۳ به استان گلستان به تصویب رسید که درصورت تصویب نهایی درمجلس شورای اسلامی، زمینه ساز تحولات بزرگ اقتصادی و ایجاد اشتغال درمنطقه می شود، اما با وجود تصویب این طرح در مناطق آزاد و هیات دولت، در مجلس شورای اسلامی هنوز رای نیاورده است.
قرار است، پیگیری های لازم برای طرح مجدد منطقه آزاد تجاری اینچه برون در مجلس دهم و تصویب نهایی آن صورت گیرد که درصورت تصویب در مجلس و اجرایی شدن آن تحولی بزرگ در حوزه توسعه اقتصادی استان گلستان ایجاد می کند.
اهمیت اجرایی شدن منطقه آزاد تجاری اینچه برون و دو شهرک صنعتی پیش بینی شده در آن یعنی شهرک ‘پترو پالایش و متالورژی’ و نیز احداث کارخانه بزرگ تولید فولاد و واحد GPT (تبدیل گاز به پلی تیلن) به اندازه ای است که بیشتر مدیران ارشد استان گلستان از جمله حسینقلی قوانلو، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان معتقد است، با اجرایی شدن آن حداقل ۱۰ سال عقب ماندگی های صنعتی و اقتصادی گلستان جبران می شود.

د) بندرخشک اینچه برون:
عملیات اجرایی این طرح مهم اقتصادی که از مصوبات سفر آذرماه ۹۳ رئیس جمهوری و هیات دولت به استان گلستان و در پی بهره برداری از راه آهن ترانزیتی ایران، ترکمنستان، قزاقستان کلید خورد، اردیبهشت امسال و درجریان سفر محمدباقر نوبخت معاون رییس جمهوری و رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور آغاز شد.
بندر خشک در اینچه برون درمساحت ۳۵۰ هکتار و با افق ذخیره و جابجایی ۳۶ میلیون تن بار پیش بینی شده که می تواند تحولی بزرگ در توسعه اقتصادی منطقه و استان گلستان و نیز زمینه اشتغالزایی چند هزار نفر از جوانان این مرز و بوم را ایجاد کند.
برای ایجاد زیرساخت های بندرخشک در اینچه برون دولت دو هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال اعتبار پیش بینی کرده است که درمرحله نخست با اختصاص ۳۶۰ میلیارد ریال به این طرح موافقت شده است.
بندرخشک، به منطقه ای اطلاق می شود که حداقل به دو شبکه حمل و نقل بویژه راه آهن دسترسی داشته و نیز در نزدیکی مناطق مرزی و گمرکی و مراکز تجمع کالای آن واقع شده باشد.
بهبود نظام حمل و نقل کشور با تکیه برحمل زمینی کالا در فواصل طولانی توسط راه آهن و فواصل کوتاه توسط کامیون، کاهش قیمت تمام شده کالا، تسهیل عملیات گمرکی و استفاده از مرز به عنوان نقطه عبور، تسهیل تجارت آزاد به منظور ایجاد ارزش افزوده و تنظیم اقتصادی بازار از جمله مزایای بندرخشک است.
آب و هوای خشک منطقه اینچه برون و امکان نگهداری کالاها بدون نگرانی در آن، وجود زمین های گسترده، کم بازده و ارزان در این منطقه برای ساخت انبارها، سیلوها و احداث مراکز دپوی بار از دیگر ویژگی های مهم اینچه برون برای احداث بندر خشک است که در صورت راه اندازی نهایی این منطقه به بزرگترین هاب انبارهای منطقه شمالشرق کشور برای توزیع کالاهای بازرگانان و واردات مواد اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی و نیز مجتمع های صنعتی منطقه آزاد تجاری و صنعتی اینچه برون تبدیل می شود.
به گفته مدیرکل راه آهن شمالشرق ۲، عبور کالاهای ترانزیت، واردات کالا با واگن های کشورهای CIS، صادرات کالاها و محصولات به کشورهای CIS، ایجاد انبارهای سرپوشیده، سیلوهای غلات جهت فعالیت تخلیه، بارگیری، انبارداری و بازاریابی، ساخت مخازن نفتی برای بارگیری و تخلیه مواد نفتی با ظرفیت ۲۰۰ میلیون لیتر، فعالیت تعویض بوژی و عملیات مبادله قطارها بین ایستگاه اینچه برون ایران و آق یایلا ترکمنستان از مهمترین کارکردهای بندرخشک اینچه برون است.
قربانی تصریح کرد: به یقین بندرخشک اینچه برون یکی از مهمترین عوامل تحول اقتصادی و فرصت مناسب برای سرمایه گذاری و توسعه تجارت استان گلستان و کشور است و خطوط مربوط به انبارهای عمومی و غلات، ایجاد سیلوها و انبارهایی در داخل آن با بهره گیری از سرمایه گذاری داخلی و خارجی عملیاتی خواهد شد.
مدیر کل گمرکات استان گلستان نیز با اشاره به طرح های فوق معتقد است: اجرایی شدن این طرح ها نقش بسیار مهم و تاثیرگذار در گردش کالایی (ترانزیت کالا، صادرات و واردات)از گمرک اینچه برون خواهد داشت.
علی اکبر شامانی گفت: از زمانی که راه آهن اینچه برون – ترکمنستان – قزاقستان مورد بهره برداری قرار گرفت، بطور میانگین روزانه ۵۰ واگن از دو کشور فوق وارد اینچه برون می شود.
وی افزود: بطور میانگین حجم مبادلات تجاری صادرات از گمرگ اینچه برون درسال حدود ۳۰۰ میلیون دلار است که به عنوان مثال درسال ۹۴ درمجموع حدود ۲۶۰ میلیون دلار صادرات و حدود ۳۵ میلیون دلار واردات داشته ایم.
شامانی اضافه کرد: بدون تردید با تکمیل زیرساخت های پیش بینی شده برای منطقه اینچه برون، حجم مبادلات و ترانزیت کالا از کمرگ اینچه برون چندین برابر خواهد شد.
معاون استاندار گلستان و فرماندار ویژه گنبدکاووس نیز معتقد است: دولت تدبیر و امید برای توسعه گلستان توجه ویژه ای به ایجاد زیرساخت ها دارد که عمده این زیر ساخت ها، برای منطقه مرزی شمال این شهرستان یعنی اینچه برون و گمرگ آن پیش بینی شده است.
محمد حمیدی با بیان اینکه بخش قابل توجهی از اقتصاد خانواده های بخش مرزی داشلی برون این شهرستان برپایه کشاورزی و دامداری استوار است، گفت: در سال های اخیر، خشکسالی و کمبود منابع آبی مشکلات اقتصادی و اجتماعی را برای مردم این منطقه ایجاد کرده است.
وی افزود: بهره برداری از راه آهن اینچه برون – ترکمنستان – قزاقستان در ترانزیت کالاها و تصویب بندرخشک و پایانه صادرات و واردات غلات در اینچه برون کمک زیادی به ایجاد اشتغال و درآمد پایدار برای مردم منطقه با ایجاد هزاران شغل درحوزه خدمات می کند.
حمیدی، ایجاد امنیت در منطقه و جلوگیری از مهاجرت مرزنشینان را از دیگر مزایای ایجاد این زیرساخت ها در اینچه برون برشمرد و اضافه کرد: علاوه بر این مزایا، وجود خط ریلی ایران – ترکمنستان – قزاقسستان و تکمیل بندرخشک، ارزش افزوده حداقل دو برابری ناشی از ترانزیت کالا از این محور را برای اقتصاد استان گلستان و کشور به همراه خواهد آورد.
بدون تردید تکمیل کامل طرح های زیرساختی که در بالا به آن اشاره شد، علاوه بر شتاب بخشیدن به توسعه منطقه ای، می تواند فرصت های مناسبی را نیز برای توسعه مناسبات سیاسی، سرمایه گذاری، توسعه صنعت گردشگری و ایجاد هزاران فرصت شغلی برای استان گلستان فراهم کند.
شهرستان مرزی گنبدکاووس با ۳۶۰ هزار نفر جمعیت درشرق استان گلستان واقع است.
ایرنا