ارکین نیوز – خداوند متعال، انسان ها را در کره خاکی در قالب گروه های متعدد انسانی قرار داد تا بدین وسیله با زبان، فرهنگ و تمدن یکدیگر آشنا شوند و این همان مفهوم اشاعه فرهنگی است که جامعه شناسان در علوم اجتماعی و جامعه شناسی به آن اشاره کرده اند.
«ما شما را گروه گروه و قبیله قبیله آفریدیم تا یکدیگر را بازشناسید». (قرآن حکیم)
ترکمن نیز یکی از قوم هایی است که در آسیانه میانه، از فرهنگ، هنر و ادبیات غنی و دیرینه برخوردار است. اسب ترکمن، فرش ترکمن (با نقوش پر رمز و راز آن)، دون ترکمن، کلاه ترکمن، گورش (۱) ، دوتار ترکمن، زیورآلات ترکمن، هنر دوزندگی ترکمن(بوریک و بالاق) (۲) ، دیوان اشعار مختومقلی فراغی و دیگر شاعران ترکمن، همه و همه زینت بخش فرهنگ، هنر و ادبیات ترکمن است.
متاسفانه امروزه این فرهنگ غنی، همچون اتوبوسی است که در جاده پرپیچ و خم مدرنیسم، در حال سقوط به دره فراموشی است. چه بر سر صحرا آمده است؟ چرا می خواهیم در برابر فرهنگ اصیل و سازنده خود مقاومت کنیم و آن را از خود برانیم؟ دیگر، صحرا، صحرای اصیل گذشته نیست. دیگر، چشم ها اسب اصیل ترکمن، دون و کلاه ترکمن و گورش ترکمن را کمتر می بیند. دیگر، گوش ها نوای دلنواز دوتار و صدای بخشی ها را کمتر می شنوند. دیگر، دست ها دیوان مختومقلی فراغی را کمتر لمس می کنند. دیگر، دل ها نسیم فرهنگ ترکمن را کمتر احساس می کنند. دیگر، اغلب بخشی ها علاقه ای به نواختن دوتار ندارند. جوانان امروزی گرایش شدیدی به گیتار و دیگر آلات موسیقی غربی پیدا نموده اند. زنان و دختران امروزی علاقه ای به هنر تیکین (۳) ندارند.دیر زمانی دارقالی در تمامی خانه ها زینت بخش هر خانه ترکمن بود. اما امروزه، کمتر خانه ای است که در آن دارقالی یافت می شود و سرگرمی بیشتر دختران امروز ترکمن، فقط رایانه شده است. ما رایانه را نکوهش نمی کنیم. رایانه وسیله بسیار مفید و ضروری است. سخن ما چیز دیگری است. ای کاش در کنار رایانه، به هنرهای سنتی نیز همت بگمارند و هنرهای دستی دیرینه خود را فراموش ننمایند.آفرین بر پدر مادرانی که فرزندان خود را نسبت به رعایت و حفظ فرهنگ بومی خود هشدار می دهند.

کجاست آن بازی زیبای آی ترک گون ترک که با فریادهای دختران و پسران در شبهای مهتابی طنین انداز می شد؟ کجاست مراسم سنتی و زیبای «تمنای باران» که در آن پیر و جوان گروه گروه با فریاد قوت قوتینی گوردینگ می، بین کوی و برزن گشته و از خداون تمنای باران می کردند؟ کجاست آن…؟
آی ترک گون ترک- هرکیمه گلجلک گرک- اءوی ینگه لی گرک- آردی تنگه لی گرک
قوت قوتینی گوردینگ می؟ قوتا سلام بردینگ می؟ شو آی دوغندان بئری، یاغینینگ قاراسینی گوردینگ می؟
امروزه، جوانان ترکمن علاقه چندانی به فرهنگ و فعالیت های فرهنگی ندارند. حتی برخی از جوانان، گام نهادن در عرصه فرهنگ را نوعی رکود اجتماعی تلقی می کنند. امروزه در جامعه شهری، ترکمنی با دون و کلاه دیده نمی شود و همه آن ها درکنار دیگر اقوام، لباس رسمی بر تن دارند.سخن من، حرف دل من و پیام آتشین من این است که، درست است که امروزه نمی توان در شهر دون و کلاه پوشید و هرکس را هم که در شهر با دون و کلاه ببینند ممکن است با دیده حسرت به او نگریسته و حتی ممکن است به او پوزخند بزنند و برخی کوته نظران نیز او را مورد مضحکه قرار دهند؛ اما می توان دون و کلاه را در عروسی ها و دیگر مراسم سنتی بر تن نمود و احسنت بر مردان و زنانی که در عروسی ها با پوشیدن لباس های سنتی، فرهنگ اصیل و دیرینه خود را زنده می کنند. البته جای شکرش باقی است که بیشتر زنان و دختران ترکمن پوشش ظاهری و سنتی خود را حفظ نموده و در پلکان فرهنگی، نسبت به مردان ترکمن، در پله بالاتری قرار دارند.

توصیه و تقاضای بنده به عنوان یک ترکمن-که غم غربت فرهنگی دارد- این است که بیاییم در کمد لباس خود در کنار کت و شلوار و پیراهن های امروزی، یک دست دون و تلپک داشته باشیم. بیاییم بر روی میز رایانه خود یا در کتابخانه شخصی خود یک جلد دیوان مختومقلی فراغیداشته باشیم تا به هنگام خوشی و دلتنگی، سری به بوستان فراغی بزنیم. به راستی که دیوان مختومقلی، یک بوستان است. بوستان عشق و حکمت و عرفان. بیایید از نو ترکمن شویم. بیایید فرهنگ، هنر و ادبیات دیرینه خود را پاس بداریم و به نسل های آینده به ارمغان ببریم. باری! بیایید، بیایید از نو ترکمن شویم.
وبلاک ترکمن ایلیم – اسفندیار قرنجیک