ارکین نیوز – نعمان جمالزاده :فرهنگ شفاهی جامعه سنتی ترکمنها شاعر را وادار به نگاشتن شعرش نمی کرد و بیش از آنکه میل به قلم زنی بر سفیدی اوراق داشته باشد میل به انشاد کردن و شعرخویش به اطرافیان خواندن داشت.

از این رو تنها مخاطبین شعرش نزدیکان و همعصران خود شاعر بود و شعر از حصار زمان و مکانی که شاعر در آن می زیست فراتر نمی رفت مگر اندک اشعاری که از روزنه های بسیار کم و کوچک این حصار ببیرون جهیدند

این فرهنگ خوگرفته با ادبیات شفاهی ترکمنها می توانست سبب گردد تا امروز و در عصر حاضر -که اندک اشعاری از گذشته بردست ما رسیده -خود را در شعر و ادب فقیر بدانیم و حتی تاریخ ادبیاتی برای فرهنگ و زبان خویش متصور نشویم و بدین باور برسیم که زبان ترکمنی را آن استعداد نیست که بتوان با آن شعری سرود گراین زبان را آن ظرفیت بود که شعری بتوان با آن سرود پس کو شعرش پس کو شاعرش؟

آری ممکن بود چنین تصور شود و چنین گمانه ها زده شود اگر دیوان فراغی از گذشته به یادگار نمیماند

دیوان فراغی از این حصار گذشت و سبب شد تا خوش ذوقان ادب عصر حاضر بدین باور برسند که زبان مادریشان چنان استعداد و ظرفیت شعرسرودن را دارد که اندک قریحه و ذوقی میطلبد اگر خواهان شاعر شدن هستند

ومهمترین امتیاز ادبی دیوان فراغی در این است که شاعر امروز را باظرفیت های زبان ترکمنی برای سرودن اشعار دلنشین آشناساخت

از این رو شعر ترکمن بیشتر از آن که بتوان تصورش را نمود مدیون دیوان فراغی است و بی شک شاعری در این عصر یافت نخواهد شد که با دیوان فراغی انس نگرفته باشد و الهام بخش اشعارش نگشته باشد.
ترکمن های وطنم