ارکین نیوز – اواخر سال گذشته بود که با انتشار گزارش هایی درباره فروریختن بخشی از خانه های تاریخی سیمین شهر مسئله بافت تاریخی گمیش تپه از طرف فعالان حوزه میراث فرهنگی به صورت جدی پیگیری شد. با وجود پیگیری های انجام شده وضعیت این خانه ها همچنان به شکل قبل باقی مانده و به نتیجه ای نرسید.از میان خانه های تاریخی این منطقه برخی در فهرست آثار ملی ثبت شده اند و تعداد زیادی نیز هنوز به ثبت نرسیده اند. ارزش های معماری این خانه ها بر کسی پوشیده نیست. ویژگی های منحصر به فرد این خانه ها در سازه و عناصر، جزییات و تزیینات که ترکیب منحصر به فردی از معماری ایرانی، روسی و آذربایجانی را مطابق با اقلیم مرطوب و ساحلی شهرهای کناره دریای خزر به وجود آوردند، دلیل دیگری بود که کارشناسان و فعالان حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هم چنان نتوانند دست از تلاش برای مجموعه موجود در شهرستان گمیشان یعنی خانه های قارقی یا سیمین شهر و بافت تاریخی گمیش تپه بردارند.

اما چندی پیش زمزمه هایی به گوش رسید که این بار قرار است شرکت تخصصی عمران و بهسازی شهری گام هایی را برای نجات این خانه ها و بافت تاریخی گمیش تپه بردارد.این شرکت مدتی قبل با باز گشایی نخستین دفتر نمایندگی اش در گرگان، به عنوان نخستین نمایندگی در سراسر کشور طرحی را به عنوان پایلوت و به منظور بازسازی چهار محله تاریخی در این شهر و همچنین باز سازی بافت تاریخی شاهکوه آغاز کرده است.

نماینده و مسئول امور شرکت عمران و بهسازی شهری گرگان درباره زمزمه های نجات بافت تاریخی گمیش تپه توسط این شرکت گفت: شرکت عمران و بهسازی شهری در حوزه بافت های فرسوده شهری عمل می کند و طرح ها در حوزه بافت فرسوده اجرا می شوند. یعنی منطقه ای ابتدا باید به عنوان بافت فرسوده مشخص شود که بعد در آن مجموعه مناطق تاریخی از دیگر مناطق جدا شده و برای بهسازی آن مطابق با اصول بافت های تاریخی اقدام شود.

حسین کتولی ادامه داد: پیش از این گرگان تجربه ای را در حوزه بهسازی بافت های فرسوده با عنوان طرح آفتاب داشت که منجر به از بین رفتن بافت تاریخی در محدوده طرح شد.

وی درباره مرمت خانه های تاریخی گمیشان بیان کرد: بازسازی و مرمت خانه های تاریخی گمیشان توسط شرکت عمران و بهسازی شهری را من چند جای دیگر هم شنیدم اما باید بگویم که متاسفانه این طور نیست. ببینید شما نخست باید یک شهر داشته باشید که بعد برای آن بافت فرسوده مشخص کنید. ممکن است اگر بررسی شود، گمیشان در این حوزه جای بگیرد. اما تاکید می کنم نخست باید معیارهای عمران و بهسازی را برای آن مشخص کرد.

کتولی ادامه داد: حتی اگر مشخص شود که معیارهای لازم هم وجود دارد، این مسئله باید در برنامه های اجرایی سال ۹۴ برنامه ریزی شده و برایش بودجه ای تعریف شده باشد که برای فعالیت در گمیشان چنین چیزی در دستور کار امسال ما نیامده است. در گمیشان تک بناهایی وجود دارد که ثبت ملی هستند و طبیعتا میراث فرهنگی به شکل اولی، نخستین و بهترین نهادی است که می تواند برای آن ها اقدامات لازم را انجام دهد.

وی افزود: شما حتی اگر با یک علاقه‌مند ساده به حوزه میراث فرهنگی هم صحبت کنید مسلما نخستین نهادی که به عنوان مسئول و متولی به شما معرفی خواهد کرد، سازمان میراث فرهنگی است. در صورتی که این مسئله معیارهای لازم برای ورود عمران و بهسازی را دارا باشد ما می توانیم در کنار سازمان میراث فرهنگی ورود پیدا کنیم. من به عنوان یک علاقه‌مند و کارشناس در حوزه فعالیت های شخصی هر کاری از دستم بربیاید انجام خواهم داد.

تنها راه فعلی مستند سازی از خانه های تاریخی است

یک کارشناس مرمت و احیای ابنیه تاریخی ضمن تایید گفته های کتولی بیان کرد: در حال حاضر برای فعالان حوزه میراث فرهنگی، فقط یک راه وجود دارد و آن هم مستند سازی دقیق از این خانه هاست. توجه به یک واقعیت خیلی اهمیت دارد که این خانه ها با وجود همه شباهت ها، تفاوت های چشمگیری با هم دارند. ثبت این تفاوت ها که انحصار خاصی به هر اثر معماری می دهد نباید فراموش شود.

زینب کریمی ادامه داد: فراموش نکنیم که متاسفانه این سرنوشت بسیاری از مواریث تاریخی و فرهنگی ماست که یا تخریب می شوند و یا فراموش، اما اثر مستندی از آن ها موجود نیست. تاکید می کنم مستند سازی یکی از بزرگ ترین خدماتی است که می شود به میراث فرهنگی و به تبع آن به جامعه و آیندگان ارائه دهیم.

وی افزود: شاید نتوانیم همه آنچه که شایستگی حفظ دارند را حفظ کنیم. این موضوع به دلیل ایرادات گسترده ای است که از بنیان در سازمان میراث فرهنگی ما وجود دارد، اما بدون شک تلاش برای ثبت و بایگانی این میراث می تواند گامی به سمت حفظ و معرفی آن ها به آیندگان باشد.

کریمی تاکید کرد: شاید در روند طاقت فرسای اداری برای رسیدگی به وضعیت بحرانی این خانه ها، بسیاری از این ابنیه از دست برود که احتمال دور از ذهنی هم نیست، پس ما باید تلاشمان را برای حفظ مستندی از این آثار ارزشمند داشته باشیم تا گواهی بر تاریخ و تمدن منطقه ما باشد.
خراسان