ارکین نیوز – حامد صمدلویی ( دکترای علوم سیاسی ) :رقابت های غیرعلنی انتخاباتی مجلس شورای اسلامی در گرگان به تبع فضای سیاسی و اجتماعی کشور به طور رسمی از نیمه خرداد با تشکیل ستاد انتخابات در فرمانداری گرگان آغاز می شود.هر چه به پایان خردادماه نزدیکتر می شویم نامزدهای احتمالی به جمع بندی فعالیتها پرداخته و آخرین تصمیمات و یارگیری ها را در دستور کار قرار می دهند.

از آنجایی که دهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی همزمان با پنجمین دوره انتخابات خبرگان رهبری برگزار می گردد، جذابیت رقابتها برای شهروندان گرگانی که می بایست ۲ نماینده خبرگان رهبری و ۲ نماینده مجلس را انتخاب نمایند به تناسب افزوده می شود.

با توجه به آغاز پیش از موعد فعالیتهای نامزدهای احتمالی مجلس در گرگان و نظر به حساسیت و جذابت رقابتها، در این نوشتار نگارنده با تکیه بر تحلیل گفتمان و هرمنوتیک، از تئوری های نهادگرایی، رفتارشناسی و نخبه شناسی علم سیاست به صورت مستتر بهره برده و کوشیده است تا کلیاتی از ساختار رقابتی جامعه سیاسی و اجتماعی حوزه انتخابیه گرگان و آق قلا را ارائه و در سلسله یادداشتهای بعدی به جزئیات این مهم بپردازد.

ساختار رقابت انتخاباتی مجلس در حوزه انتخابیه گرگان و آق قلا ۹ دوره تجربه را پشت سر گذاشته و از حیث شکافهای اجتماعی در پنج جریان و یا گروه قابل شناسایی می باشد. این شکافها شامل اصولگرا، اصلاح طلب، سیستانی، ترکمن و مستقل بوده و اخیرا در لایه های درونی این گروه ها شکافهایی نیز مشاهده شده است.

شاخص ترین تحولات و موضوعات مرتبط با انتخابات مجلس و منتخبین آنها در حوزه مرکز استان گلستان را به صورت فهرست وار می توان اینگونه بر شمرد:

– شهید دکتر قندهاری نقش موثری را در استان شدن گلستان، احداث فرودگاه بین المللی گرگان و افتتاح صدا و سیمای مرکز گلستان داشته است.

– حادثه یاک ۴۰ منجر به شهادت دکتر قندهاری و مهندس هزارجریبی در کنار وزیر راه دولت وقت و دیگر نمایندگان استان گلستان شد.

– از مجلس ششم سهمیه حوزه انتخابیه گرگان و آق قلا دو کرسی شد.

– سه دوره ( هفتم، هشتم و نهم ) انتخابات به مرحله دوم کشیده شد.

– یک دوره انتخابات ابطال ( مجلس سوم )و مجددا برگزار شد.

– به غیر از مجلس اول و هفتم همواره یک روحانی منتخب شهروندان حوزه انتخابیه گرگان و آق قلا بوده است.

– مینو استرآبادی و قدسیه آب شناس از نامزدهای سرشناس زنان در انتخابات گرگان بوده اند.

– در اکثر ادوار ۵ گروه نام برده شده نامزد داشته اند.

– محمد عباسی از نمایندگی مردم گرگان و آقلا در مجلس شورای اسلامی به عنوان وزیر دولت نهم منصوب شد.

– سید سبحان حسینی، دکتر عبدالحسن ناصری، عیسی امامی و محمدجواد نظری مهر تجربه رقابت در انتخابات شورای اسلامی شهر گرگان را پیش احراز مقام نمایندگی مجلس داشته اند.

جریان اصولگرا سهم بیشتری در فتح کرسی انتخابات مجلس از حوزه انتخابیه گرگان و آق قلا به نسبت رقبای اصلاح طلب و قومیتها داشته است. حجت الاسلام علوی ( دوره های دوم، سوم و چهارم )، محمد عباسی ( دوره هفتم)، دکتر طاهری ( دوره های هشتم و نهم ) و عیسی امامی ( دوره نهم ) منتخبین شهروندان برای احراز مقام نمایندگی در مجلس بوده اند. از جمله دلایل موفقیت جریان اصولگرا به نسبت جریان اصلاح طلب و قومیتها در انتخابات مجلس حوزه انتخابیه گرگان و آقلا را می توان در تمرکز تشکلهای این جریان بر روی نامزدهای مورد اجماع جستجو کرد هرچند نباید شکافهای متعدد درون جریانی در انتخابات مجلس ششم، هفتم و نهم را نادیده گرفت.

جریان اصولگرای گرگان در مجلس ششم با عدم هماهنگی، در مجلس هفتم بواسطه حمایت مرحوم آیت الله طاهری گرگانی از لیست مشترک عباسی- نیشابوری و عدم تمکین عباسی، در مجلس نهم حمایت جبهه متحد اصولگرایان و جبهه پایداری از دکتر طاهری و دکتر ناصری و دلخوری دیگر نامزدها و هوادارن جریان اصولگرا ( امامی و حاجی محمدی ) شکافهای درونی این جریان را به نمایش می گذارد.

از سوی دیگر جریان اصلاح طلب گرگان با یک کرسی کمتر به نسبت جریان اصولگرایان مرکز استان، موفق ظاهر شده است. دکتر محمد محمدی گرگانی ( مجلس اول )، شهید دکتر قندهاری ( مجلس پنجم و ششم )، شهید هزارجریبی ( مجلس ششم ) و سیدسبحان حسینی ( میان دوره ای ششم و دوره هفتم ) سهم جریان اصلاح طلب از کرسی های ادواری مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه گرگان و آق قلا بوده اند.

اتحادیه انجمنهای اسلامی استان گلستان از تشکلهای اصلاح طلب منطقه می باشد که بیشترین اقبال را در بین سبد رای هواداران اصلاح طلب گرگانی در ادوار گذشته کسب کرده است در واقع این تشکل همواره با حمایت کانون حزب الله استان گلستان توانسته اجماع حداکثری بین اصلاح طلبان را پدید بیاورد. اهمیت اتحادیه در کسب کرسی های ادواری حوزه انتخابیه گرگان تا آنجاست که به غیر از دکتر محمدی گرگانی تمام منتخبین اصلاح طلب گرگان از اعضای شورای مرکزی این تشکل بوده اند.

جریان اصلاح طلب گرگان به غیر از انتخابات مجلس ششم و هشتم همواره با ائتلاف و اجماع همراه بوده است. در مجلس ششم هاشم مهیمنی و دکتر سبطی به همراه دکتر قندهاری و مهندس هزارجریبی نامزدهای شاخص این جریان بودند . اتحادیه از دکتر قندهاری و مهندس هزارجریبی حمایت می کرد و از سوی دیگر لیست اصلاح طلبان تهران به سود مهیمنی و قندهاری رقم خورده بود. هرچند نباید ارائه لیست سه نفره اصلاح طلبان ( سیدسبحان حسینی، محمود ربیعی و دکتر میراکبری ) برای کسب دو کرسی مجلس هشتم را فراموش کرد. مساله که در نهایت منجر به شکست قاطع این جریان در آن انتخابات شد. تجربه حضور اصلاح طلبان در انتخابات ششم و هشتم مجلس، ائتلاف شکننده این جریان را متبادر می نماید ضعفی که گویا قرار است با اجماع شورای اصلاح طلبان استان در انتخابات پیش رو برطرف شود.

سیستانی های گرگان از ششمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی با نامزدی مهندس محمود سالاری رسما وارد سازوکارهای انتخاباتی شدند .شکست سالاری از هزارجریبی در انتخابات مرحله دوم دوره ششم منجر به آن نشد که سیستانی ها این مسیر را ادامه ندهند. بر همین اساس دکتر عبدالحسین ناصری اولین نامزد سیستانی ها بود که در انتخابات ( میان دوره ای ششم ) موفق شد به مجلس راه یابد تا سیستانی های گرگان به آرزوی دیرینه خود دست یابند.

اما حضور دکتر ناصری در رقابتهای ادواری مجلس پر فراز و نشیب بود وی در انتخابات مجلس هفتم شکست خورد. انتخاباتی که مرحله دوم آن متشکل از نامزدهای چند شکافی گرگان بود؛ اصولگرایان ( عباسی )، اصلاح طلبان ( حسینی ) و ترکمنها ( امان زاده ) در کنار نامزد سیستانی ها ( دکتر ناصری ) تنور انتخابات را داغ کرده بودند.

دکتر ناصری در مجلس هشتم توانست رقیب قدرتمند ترکمن خود را ( دکتر عبدالناصر ایزدی ) در مرحله دوم با فاصله اندک شکست دهد ولی مرحله دوم انتخابات مجلس نهم اینبار عیسی امامی بود که وی را شکست می داد. در این انتخابات قدسیه آب شناس نیز از سوی سیستانی ها مورد حمایت قرار گرفته بود حمایتی که منجر به ائتلاف نامزدهای سیستانی نشد.

ترکمنها از چهارمین دوره انتخابات مجلس از حوزه انتخابیه گرگان و آق قلا با نامزدی موسی جرجانی وارد میدان شدند. جرجانی به واسطه حمایت ترکمنها موفق شده بود دوشادوش حجت الاسلام علوی و حجت الاسلام لیوانی به رقابت بپردازد ولی بازهم علوی بود که با شعار (( باز هم علوی )) سهمیه کرسی چهارمین دوره انتخابات مجلس گرگان و آق قلا را از آن خود کرد.

در مجلس پنجم ترکمنها ترجیح دادند از دکتر قندهاری حمایت نمایند و از دور ششم بود که دوباره وارد میدان شدند، اینبار حکیم آل جلیل و تاج محمد کاظمی نامزدهای مورد حمایت این قوم اصیل واقع شدند هرچند لیست مشترکی از آنها مشاهده نشد، فضا به سود اصلاح طلبان پیش می رفت و شاید قسمت نبود که آل جلیل و کاظمی مسافران یاک ۴۰ باشند.

در مجلس هفتم مهندس امان زاده تنها نامزد ترکمن از ابتدای انقلاب تا آن سال بود که با حضور در مرحله دوم انتخابات به کرسی مجلس بسیار نزدیک شده بود اما رقابت بسیار سختی را می بایست پیروز می شد همانطور که پیشتر گفته شد در این مرحله از هر شکاف سیاسی و اجتماعی گرگان یک نامزد قدر حضور داشت و در نهایت نامزدهای جریانات سیاسی ( اصولگرا و اصلاح طلب ) بر نامزدهای قومیتی ( ترکمن و سیستانی ) چیره شدند.

ترکمنها در انتخابات مجلس هشتم قدرتمند تر ظاهر شدند و با معرفی نامزدی با تحصیلات عالیه که از پزشکان حاذق و فعال در کشور کویت بود در واقع به جذب لژیونر برای کسب کرسی مجلس هشتم روی آوردند. دکتر عبدالنالصر ایزدی بواسطه آشنایی با دکتر علی جنتی ( فرزند آیت الله جنتی و وزیر فرهنگ دولت تدبیر و امید ) که سفیر وقت ایران در کشور کویت بود و همچنین ارتباط با مرحوم آیت الله سیدمحمد رئیسی که نماینده وقت آیت الله العظمی سیستانی در کشور کویت و استان گلستان می بود نگرانی برای تایید صلاحیت نداشت و حتی چشم به سبد آرای مناطق غیر ترکمن نشین نیز داشت.

نتیجه انتخابات مرحله اول بیانگر آن بود که استراتژیست های دکتر ایزدی در محاسبات خود دچار اشتباه نشده اند و حالا می شود با اتکا به آرای شهروندان گرگانی در کنار رای ترکمنها نامزد خود را در مجلس ببینند. اما شرایط در مرحله دوم تغییر کرد هرچند با شمارش اولیه آرا نتیجه به سود دکتر ایزدی پایان یافت اما اعتراض دکتر ناصری طبق قانون انتخابات بر ضرر دکتر ایزدی پایان یافت امری که در انتخابات مجلس سوم نیز مسبوق به سابقه بود و با تمکین دکتر قندهاری ( مجلس سوم ) و متعاقبا دکتر ایزدی ( مجلس هشتم ) ختم به خیر شد.

در انتخابات مجلس نهم ترکمنها با سه نامزد مطرح به میدان آمدند. دکتر بغداد شیرمحمدلی نامزد مورد اجماع ترکمنها نتوانست از شورای نگهبان مجوز نامزدی دریافت نماید بنابراین فضای برای اجماع بسود فرهاد توماج وکیل سرشناس ترکمن ساکن گرگان و عبدالطیف ( کوروش ) اسماعیلی فراهم شد.

هرچه به موعد انتخابات نزدیکتر می شد شکاف بین ترکمنها بیشتر به چشم می خورد بخشی از توماج حمایت می کردند که کفه آن سنگین تر بود و بخش دیگر از اسماعیلی و اقلیتی نیز از هر دو نامزد ترکمن. این در حالی بود که ستاد فرهاد توماج بواسطه آنکه وی چندین سال در گرگان ساکن بوده و از طرفی وکیلی خوشنام در گرگان می باشد احتمال کسب کرسی را محاسبه می کردند. احتمالی که در حد فرضیه باقی ماند و فرهاد توماج دیگر نامزد ترکمن بود که در لیست ناکامان احراز مقام نمایندگی مجلس قرار گرفت.

نامزدهای مستقل در انتخابات ادواری مجلس از حوزه انتخابیه گرگان وآق قلا عموما با اقبال مواجه نشده اند این در شرایطی است که صرفا در دوره پنجم انتخابات مجلس بود که دکتر سید عبدالله میراکبری که به صورت مستقل وارد انتخابات شده بود توانست پس از دکتر قندهاری و حجت الاسلام علوی در مکان سوم قرار گیرد به هر حال وی از بعد دوم خرداد ۷۶ در لیست اصلاح طلبان ظاهر شده است.

در هر صورت پس از تایید صلاحیت نامزدهای انتخاباتی مجلس دهم است که می توان آرایش انتخاباتی گروه های سیاسی و قومیتی حوزه انتخابیه گرگان و آق قلا را به طور دقیق تحلیل و تفسیر کرد اما تا آن زمان رقابت های غیر علنی و پیش از موعد در راستای ساختار سیاسی و اجتماعی مطرح شده قابل ارزیابی و رصد می باشد.

انتظار می رود نامزدهای انتخابات و هواداران آنها با درک شرایط ، رقابت های دوستانه را پس از انتخابات به رفاقت های صمیمانه در راستای خدمت صادقانه به مردم و توسعه همه جانبه و پایدار منطقه مبدل کرده و برنامه محوری را بر جریانات سیاسی و قومیتی برتری بخشند.
هیرکان خبر