ارکین نیوز – نوشته زیر در پی تعرض و تشکیک به جایگاه مختومقلی و برگزاری مراسم های گرامیداشت وی به نگارش درآمد.

آنچه که در باره مختومقلی است دو وجه دارد یکی برگزاری مراسمات و دومی تجلیل از مختومقلی که به زعم ایشان فاقد وجاهت بوده و بدتر از آن “بیخودی” می باشد.

اولا از نگاه آموزه ها و تربیت ترکمنان سلف این تعرض به مختومقلی را ناشایست و ناجوانمردانه و آمیخته به اغراض می دانم و در روند نگاه آن دسته از غیر ترکمنانی قرار دارد که درخشش اتحاد و همبستگی ترکمنان را در نتیجه ی اجرای مراسم های با شکوه مختومقلی بر نمی تافتند و خرده می گرفتند که ترکمنان هم هر سال برای مختومقلی مراسم می گیرند آیا هیچ شاعر دیگری ندارند؟!!!!

دوما به عنوان یک استاد دانشگاه به موضوع نگاه می کنم که همواره با ذهن های پرسشگر مواجه بوده و هستم که برخی از آنان خارج از هنجار و عرف قرار دارد؛ این سوال را بجای نگاه منفی و ردیه ای بمثل و تخریبی، می خواهم به صورت علمی جواب دهم:

پس در آستانه ی برگزاری مراسمات مختومقلی و برای اینکه جوانان و روشنفکران ما با آگاهی و انگیزه در این مراسم ها حضور یابند. مجددا به طرح سوال می پردازم:

“مگر مختومقلی چه دارد که اینهمه بدو اهمیت داده می شود در حالیکه تاریخ ادبیات ترکمن افراد بی شماری از شاعران و نویسندگان را در خود جای داده است. ؟!!!!

پاسخ به این سوال شناخت به معیارها و شاخه های ویژه یک شاعر ملی بستگی دارد به عبارتی باید بدانیم چرا فردوسی در ایران، ماناس بین در قرقیزها ، آبای در قزاق، توقای در تاتار، نوایی در ازبک و مختومقلی در بین ترکمن ها لقب شاعر ملی گرفته است ؟
لذا باید به مقیاس ویژگی های یک شاعر نگاه می کنیم که چه آیتم هایی از او یک شاعر ملی می سازد:

آیتم های یک شاعر ملی:

۱٫ ویژه گی هاو سبک ادبی:
این ویژه گی او را از سایرین متفاوت می کند. می دانیم که معاصر مختومقلی ، شاعر پر کاری مثل نور محمد عندلیب را داریم دهها کتاب دارد. از کتابهای داستانیش مثل لیلی و مجنون تا دیوان شعر او به فارسی و ترکمنی گویایی توانایی و گستره ی دانش و عمق و تسلط وی به زبان های عربی ، فارسی و ترکمنی می باشد. اما فاقد سبک جدید است و از قدما پیروی کرده نظامی گنجوی هم لیلی و مجنون نوسته او هم در همان سبک و سیاق و اوزان عروضی متعارف و شناخته شده رفته است. اما مختومقلی سبک شعری به خصوص خود را دارد او از زبان ترکمنان هم اوبه و ایلات و از زبان ملا و چوپان با هم سخن گفته و سبک شعری نوینی را پایه گذارده است.مختومقلی آگاهانه این مسیر را رفت و بقول خودش سد شکست و راهی برای آیندگان گشود.

۲٫ ویژه گی زبانی: مختومقلی بر خلاف سایر ترکمنان شاعر پیرو قدما در شکل گیری ساختار زبانی ترکمنی انقلاب به راه انداخته است. او در این روش آگاهانه آواها صدا ها و خطاب ها و الحان و بیان خالص ترکمنی را ارائه نموده است که در آثار ماسبق وی دیده نمی شود. بنابراین زبان ترکمنی مستقل از زبان های دیگر ترک زبانان مرهون خلق دیوان شعری است که گراماتیک و فنون ادبی ترکمنی را در بر دارد. از آن پس ادبیات ترکمن مسیر خود را از مختومقلی یافته و قوام گرفته به قول کمینه پس از او همه خوشه چین وادی ادب مختومقلی هستیم.

۳٫ بیداری روح ملی: مختومقلی به روش قدما در پی ذکر و نقل قصص و روایات و وفور مطالب تکرای نرفته است.
بلکه او بدنبال ایجاد روح همبستگی ترکمنی بوده و در سرتاسر شعرهایش این روح موج می زند لذا تشکیل دولت ترکمن مدیون پایه ریزی اندیشه ی والای اوست.
پس با توجه به سه شاخصه بین المللی ارزیابی از مختصات یک شاعر ملی، مختومقلی شایسته ی لقب شاعر ملی ترکمن را دارد. و نباید درجه و شان او را دانسته ندانسته تقلیل نموده کم جلوه دهیم.
در پایان یادآوری این نکته حائر اهمیت است که معیار شاعر ملی بودن وابسته به تعداد کتابهای منتشره وی نیست و نیز به سن و سال هم ربطی ندارد. به مناسبت عرض می نمایم که شاعر ملی تاتارستان عبدالله توقای نام دارد وی دیوان قطوری از شعر و کتابهای متعدد ندارد بلکه اشعاری نه چندان زیاد با ویژگی های سه مورد بالا را داراست اتفاقا وی در ۲۷سالگی در اثر سل به سال ۱۹۱۳ در قازان یافت.

بدین جهت توصیه می کنم در بزرگداشت مختومقلی هر چه در توان دارید در طبق اخلاص گذاشته به معرفی اندیشه های بلند وی اهتمام ورزید که او اسطوره ی ادب و قوم همچنین دولت ، وحدت و دیانت است. (اراز محمد سارلی ۳۱٫۱٫۱۳۹۵)